پوكه ؛ در مورد پوکه و کاربرد آن در بلوک سبک یکی از مصالح ساختمانی پرکاربرد چه میدانید؟

پوكه ؛ وابسته به سنگهاي پيروكلاستيك جوان هستند، با اين كه سنگهاي پيروكلاستيك جوان در ايران برونزد گسترده دارند ولي انباشتگي هاي شناخته شده  پوميس و پوكه هاي معدني در ايران پيرامون گنبدها و كراترهاي آتشفشاني نئوژن –كواترنر  جاي دارند.ماده معدني در پيكر لايه هاي عدسي مانند با لايه بندي يك  دست و هم اندازه و در بيشتر جاها بدون داشتن باطله است در جاهاي كه باطله وجود دارد ستبراي آن نيز كم و همچنين كانسنگ نرم است. در اطراف آتشفشان هاي سهند و سبلان ذخاير پوكه هاي معدني فراواني وجود دارند.

پوکه به دو گروه معدنی (در مناطق آتشفشانی قابل استخراج ) و صنعتی (توسط انسان ساخته می شود) تقسیم می شود.

• پوکه معدنی

گدازه های آتشفشان است که پس از رسیدن به سطح زمین سرد  شده و به صورت دانه های ریز و درشت متخلخل تشکیل گردیده است بنابراین پوکه معدنی یک سنگ آتشفشانی بسیار سبک و متخلخل است. اصطلاح علمی آن پومیس یا اسکوریا میباشد. این نوع پوکه وقتی ایجاد میشود که گاز از درون کف گدازه‌های شیشه‌ای که بسرعت در حال سرد شدن هستند خارج شود. پوکه معدنی فقط در مناطق آتشفشانی قابل استخراج است.

اين ماده معدني اولین بار به‌وسیله مهندسين رومي در ساختمان‌های قديمي سال 1348 شمسي (1969 ميلادي) مورداستفاده قرار گرفته است

مزیت عمده پوکه معدنی نسبت به مصالح ساختمانی مشابه از قبیل شن و ماسه، وزن مخصوص بسیار کم، دارا بودن درجه سختی بالا و نیز تخلخل بالای آن است .

پوکه معدنی دارای دانه بندی های متفاوت از ذرات غباری تا قطعات بزرگ با قطر بیش از ۱۰۰ میلیمتر است. هر یک از اندازه های پوکه معدنی برای مصارف بخصوصی کاربرد دارند.

• مزايای پوکه معدنی

همانطور که گفته شد مزیت عمده پوکه معدنی نسبت به مصالح ساختمانی مشابه از قبیل شن و ماسه، وزن بسیار کم، دارا بودن درجه سختی بالا و نیز تخلخل بالای آن است. این نوع پوکه دارای دانه بندی های متفاوت از ذرات غباری تا قطعات بزرگ با قطر بیش از ۱۰۰ میلیمتر است. هر یک از اندازه های پوکه معدنی برای مصارف بخصوصی کاربرد دارند.

ازمهمترین ویژگی های این محصول می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. استحکام بسیار بالادرترکیب با سیمان و وزن بسیارسبک که دارای قابلیت بالای نگهداری آب می باشد .
2. موجب مقاومت بتن ساخته شده می شود و اغلب جهت شیب بندی ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد .
3. پوکه معدني به دليل وزن حجمي بسيار پايين (حدود 7/0 ) و مقاومت بالا در برابر ضربه و فشار(فقط در مورد پوکه پاميس) يکي از بهترين مواد براي استفاده در ساختمان است.
4. با توجه به وزن کم باعث کاهش وزن ساختمان و در نتيجه باعث سبکتر شدن اسکلت ساختمان خواهد شد که از لحاظ مالي باعث صرفه جويي خواهد شد.
5. به دليل عايق بودن در برابر سرما و گرما مي تواند به ميزان قابل توجهي انرژي مصرفي را کاهش داده و هواي مناسب و صرفه جويي در هزينه ها را براي ساکنين به همراه داشت باشد.
6. اين ماده بي نظير عايق صدا نيز هست. اين قابليت سبب آن مي شود که ساکنين آپارتمان ها بدون نگراني از هرگونه انتقال صدا از يک طبقه به طبقه ديگر سکونتي آرام و لذت بخش را تجربه کنند.
7. همچنین به دليل وزن کم به کمک مهندساني که قصد ساخت و ساز در مناطق زلزله خيز دارند آمده است.همچنين بهترين ماده براي استفاده در مناطقي است که خاک سست و نامناسب براي ساخت مجتمع هاي ساختماني (هتل ها، مراکز تجاري، اپارتمان هاي بزرگ و …) دارند.
8. مقاومت بالاي اين ماده در برابر گرما ( نقطه ذوب 1342 درجه سانتيگراد) باعث استحکام اسکلت فلزي در آتش سوزي و انفجار مي شود.
9. قيمت مناسب اين ماده تمام اهل فن را بر آن داشته تا از اين ماده به عنوان يکي از مصالح ساختماني مهم استفاده نمايند.

• پوکه صنعتی

پوکه صنعتی مشهور به لیکا ، واژه ليکا از عبارت light expanded clay aggregate به معني دانه رس سبک منبسط شده گرفته شده است.اين دانه ها از انبساط خاک رس (انواع رس با دانه هایى به ریزى صفر تا دو میکرون) در کوره هاي گردان حرارت حدود 1200 درجه سانتيگرادی می بینند که گازهاى ایجاد شده در داخل آنها منبسط مى شوند و هزاران  سلول هواى ریز تشکیل مى دهند. با سرد شدن مصالح، این سلولها باقى مى مانند و سطح آنها سخت مى شود . دانه هاي ليکا داراي شکل تقريبا گرد و سطح زبر و ناهموارند.رويه ميکروسکوپي خارجي دانه ها داراي خلل و فرج ريز و قهوه اي رنگ و  بخش داخلي دانه ها داراي بافت سلولي سياه رنگ ميباشد.مجموعه اي از ويژگي هاي قابل توجه مانند وزن کم،‌هدايت حرارتي پايين، افت صوتي مناسب، مقاومت در برابر آتش،‌دوام و پايداري شيميايي و … سبب گسترش کاربردهاي اين سنگدانه هاي مصنوعي در صنعت ساختمان ، طرح هاي عمراني، کشاورزي ، محيط زيست،‌راهسازي و …شده است.

• مزايای پوکه صنعتی

مهم ترین ویژگى هاى لیکا عبارتند از :

1. وزن کم (حدود 250 کیلوگرم در متر مکعب)
2. عایق حرارت
3. عایق صوت و جاذب صوت
4. بازدارنده نفوذرطوبت
5. مقاومت در برابر یخ زدگى
6. تراکم ناپذیرى تحت فشار ثابت و دائمى
7. فسادناپذیرى
8. مقاوت در برابر آتش
9. PH نزدیک به نرمال (خنثی)
10. ضریب انتقال حرارت بسیار پائین
11. عدم وجود نفوذ موئینه،
12. شکل مناسب
13. کار پذيري با انواع ملات

وزن کم این دانه ها و در نتیجه هزینه حمل پائین آن  باعث شده است تا از لیکا در پر کردن فضاهاى خالى استفاده شود. در کاربردهاى خاص نظیر زیر سازى ساختمان و تسطیح و شیب بندى بام، خواص عایق حرارتى و دوام لیکا مشخصات  فنى مناسبى براى آن فراهم مى کند. در راهسازى نیز از تراکم ناپذیرى لیکا براى کنترل نشست پلاستیک بسترهاى سست استفاده مى شود. همچنین جذب آب مناسب ، تخلخل و  دوام لیکا آن را براى کشاورزى بدون خاک مناسب ساخته است. همین خواص باعث شده است تا در تصفیه فاضلابهاى خانگى از فیلترهاى ساخته شده از لیکا استفاده شود  .

بعد از مرحله توليد، محصولات به صورت دانه بندی مخلوط 25-0 ميلي متر وارد ســرند شده وبه سه رده دانـه بنـدی 4 – 0، 10- 4 و 25- 10 ميلی متر تفکيک مي شوند.

• مقایسه بین پوکه معدنی و پوکه صنعتی

پوکه معدنی و صنعتی را می توان از معیار های متفاوتی مقایسه کرد که به برخی اشاه می کنیم:

1. وزن
   1. پوکه صنعتی : وزن فضایی دانه‌بندی مخلوط که در هموارسازی و شیب بندی بکار می‌رود حدود 350کیلوگرماست.
   2. پوکه های معدنی : دارای وزن فضایی بین 700 تا 1100 کیلوگرم بر متر مکعب بوده و 2 تا 3 برابر سنگین‌تر از سبکدانه می‌باشند
2. عایق : پوکه‌های معدنی ، وابسته به جنس دارای ضرائب انتقال حرارتی بالاتری نسبت به سبکدانه می‌باشند. طبق پیوست مبحث 19 مقررات ملی ساختمان بتن‌های تهیه شده با پوکه‌های معدنی دارای ضریب انتقال حرارتمی‌باشد. اگر بخواهیم لایه عایق بام را با پوکه‌های معدنی و با کارآیی یکسان عایق‌بندی سبکدانه ایجاد کنیم باید ضحامتی بیش از 5/2 برابر مصالح استفاده کنیم که با توجه به وزن پوکه‌های معدنی وزن لایه عایق 4 تا 6 برابر خواهد شد
3. جذب آب
4. پوکه صنعتی : تخلخل درونی سبکدانه به صورت فضاهای بسته و منافذ منفک می‌باشند به همین دلیل جذب آب در حالت اشباع 16 تا 18 درصد می‌باشد.
5. پوکه های معدنی : بدلیل باز بودن خلل و فرج درونی پوکه‌ها ی معدنی تا میزان 70 درصد حجمی خود جذب آب دارند. میزان جذب آب بالای پوکه‌های معدنی مشکلاتی از قبیل موارد ذیل را دارد:
   1. با افزایش میزان رطوبت محیط ضریب انتقال حرارت آنها به سرعت بالا رفته و عایق بودن نسبی آنها را از بین می‌برد.
   2. در صورت ترک خوردن لایه ایزولاسیون و نشت آب به درون لایه شیب‌بندی، بدلیل نگه‌داری طولانی مدت رطوبت در پوکه‌های معدنی علاوه بر ترمیم ایزولاسیون،‌لایه شیب‌بندی نیز باید جمع‌آوری شده و دوباره پوکه‌ریزی شود. این مسأله در سقف‌هایی که ایزولاسیون آنها تعویض و یا تعمیر شده اما رطوبت باقی‌مانده همچنان از سقف زیرین باعث پوسته شدن رنگ و ترک خوردگی گچ و خاک سقف می‌شود قابل ملاحظه است.جذب رطوبت و بخار شدن آن در اثر گرمای تابیده شده بر بام باعث طبله کردن لایه ایزولاسیون می‌شود.
   3. خطر آسیب‌دیدگی در یخ‌بندان و هوای سرد در لایه بتن سبک درست شده از پوکه معدنی وجود دارد.
   4. بدلیل عدم توانایی در تعیین مقدار آب جذب شده در پوکه‌های معدنی نمی‌توان آب مؤثر طرح اختلاط بتن سبک شیب‌بندی یا کف‌سازی را تعیین کرد که باعث عدم کارآیی بتن ساخته شده با این پوکه می‌شود. بتن سبک تهیه شده از پوکه‌های معدنی در مراحل اولیه و در طی زمان دچار جمع‌شدگیمی‌شوند. که باعث ایجاد ترک‌های ریز درون بافت بتن سبک شده و آن را ناکارآمد می‌نماید.
6. داشتن مواد شیمیایی
   1. پوکه صنعتی : PH سبکدانه تقریباً خنثی بوده و هیچگونه آسیبی به تأسیسات عبور داده شده از لایه سبکدانه وارد نمی‌آورند همچنین باعث هیچ نوع خورندگی و پوسیدگی سایر اجزا نمی‌شود
   2. پوکه های معدنی : پوکه‌های معدنی دارای مواد شیمیایی، انواع سولفات‌ها و مواد آهکی و ترکیبات کنترل نشده معدنی می‌باشند که بتدریج باعث خورندگی و پوسیدگی تأسیسات و یا حتی اجزای سازه‌ای ساختمان می‌گردند
7. تراکم پذیری
   1. پوکه صنعتی : سبکدانه در مقابل فشار مکانیکی دائمی و یا بارگذاری مکرر فشرده نمی‌شود و نسبت درصد هوای موجود ثابت می‌ماند
   2. پوکه های معدنی : غالباً در فشار مکانیکی دائم و یا در بارگذاری‌های مکرر (با تکرار بالا) فشرده و کوبیده می‌شوند. این مسئله باعث ایجاد پستی و بلندی‌های کوچک ایجاد شده در سطح ایزولاسیون بام‌هایی که با پوکه‌های معدنی شیب‌بندی شده‌اندمی شود.
8. عمر مفید
   1. پوکه صنعتی : عمر مفید سبکدانه در شیب‌بندی حداقل 50 سال می‌باشد
   2. پوکه های معدنی : دارای عمر مفیدی در حدود 20 سال می‌باشند و کارایی خود را بعد از این مدت از دست می‌دهند
9. دانه بندی
   1. پوکه صنعتی : دانه‌بندی مخلوط سبکدانه که در شیب‌بندی بام استفاده می‌شود دارای دانه‌بندی صفر تا 25 میلی‌متر می‌باشد و دارای یک دانه‌بندی اصلاح شده و منظم و مناسب جهت شیب‌بندی می‌باشد
   2. پوکه های معدنی : پوکه‌های معدنی غالباً فاقد دانه‌بندی مناسب بوده، به همین دلیل تثبیت و پایداری لایه پوکه‌ریزی شده در شیب‌بندی مشکل‌ساز خواهد بود. علاوه بر این بر طبق اصول شیب‌بندی صحیح، ضخامت لایه شیب‌بندی شده باید حداقل 3 برابر اندازه بزرگ ترین دانه استفاده شده باشد. که با توجه به اندازه‌های بزرگ کلوخه‌ای برخی پوکه‌های معدنی این امر امکان‌پذیر نیست.
10. مصرف سیمان
    1. پوکه صنعتی : به دلیل عدم نفوذ ملات به داخل خلل و فرج درون سبکدانه، مصرف سیمان در مورد شیب‌بندی با سبکدانه میزان 160کیلوگرم به ازای هرمترمکعب پوکه می‌باشد. این مسأله باعث تثبیت و پایداری مناسب‌تر لایه شیب‌بندی، همچنین صرفه‌جویی 30 درصدی در مصرف سیمان می‌گردد.
    2. پوکه های معدنی : بدلیل خلل و فرج باز مقدار زیادی از دوغاب ریخته‌شده به درون منافذ باز پوکه راه پیدا کرده و علاوه بر سنگین‌تر شدن مضاعف لایه شیب‌بندی، باعث افزایش مصرف سیمان می‌گردد

• کاربرد پوکه

کاربرد پوکه بسیار زیاد است که به مواردی از آن اشاره می کنیم :

1. استفاده پوکه در تولید و ساخت بتن سبک مانند انواع بلوک های دیواری، تیغه ای، سقفی : درصورتی‌که در مراحل توليد بتن از پوكه استفاده شود باعث سبك شده فوق‌العاده بتن خواهد شد. ( دانه ها و ذرات كوچكتر از 15 ميليمتر)
2. استفاده پوکه در شیب بندی کف طبقه ساختمانی : سه دليل وجود دارد: (دانه ها و ذرات كوچكتر از 40 ميليمتر)
   1. بسيار کم وزن بودن پوكه
   2. دوام بسيار زياد پوكه
   3. عمل محافظتي لوله‌ها و مواد دروني خود در برابر خوردگي
3. استفاده پوکه‌در سبک سازی پروژه های ساختمانی و غیره : استفاده پوکه در انواع سازه بخاطر تخلخل بالایی که پوکه دارد نتیجه کار سبک شدن سازه نسبت به انواع مصالح مشابه است.
4. استفاده پوکه‌جهت مقاوم سازی پروژه های ساختمانی: استفاده پوکه در سازه هایی که فشار زیادی را باید تحمل کنند. پوکه به دلیل شرایط تولید خاص و سخت دارای مقاومت بسیار بالایی نسبت به سایر مصالح دارد.
5. مقاوم در مقابل آتش سوزي: به طوري كه تا 760 درجه سانتيگراد هيچ تغييري در حجم و شكل آن حاصل نمي شود. نقطه ذوب اين ماده معدني 1342 درجه سانتيگراد مي باشد
6. استفاده پوکه‌جهت محافظ و عایق بندی جهت حفظ سازه از خوردگی
7. استفاده پوکه در تصفیه آب دارد: پوکه به دلیل تخلخلی که دارد میتوان جهت تصفیه آب مخصوصا آب شهری استفاده کرد.
8. استفاده پوکه در ایجاد پاسیو و آبنما : به دلیل مقاومت در برابر سایش و پوسیدگی در برابر آب
9. استفاده پوکه در امر کشاورزی مانند گلخانه ها و سیفی کاری : به دلایل تخلخلی که دارد میتوان با خاک گلخانه و مزرعه ترکیب شود و باعث تنفس بهتر خاک شود و نتیجه آن باروری بیشتر محصول خواهد شد. (از ذرات ريز تا دانه هاي 30 ميليمتري)
10. استفاده پوکه بعنوان عایق صدا برای موتور خانه ها و محل های صدادار : پوکه با درجه تخلخل بالا یک عایق بسیار خوب صوت حساب می شود. (دانه هاي 2 تا 40 ميليمتري)
11. استفاده پوکه بعنوان عایق حرارت برای سردخانه ها، گرمخانه ها و پوشش لوله های حرارتی (دانه هاي 2 تا 40 ميليمتري)
12. مخلوط اين ماده با آهك شكفته تشكيل نوعي سيمان طبيعي را مي دهد كه در زير آب و بيرون آب سخت مي گردد در صنعت سيمان مي توان از اين ماده معدني به عنوان يكي از اجزاء مهم تشكيل دهنده سيمان استفاده نمود

[porto_product_category title=”محصولات مرتبط” view=”products-slider” category=”تیرچه و بلوک”]